Διατροφικές συνήθειες Καρδιτσιωτών τις παλαιότερες γενεές...

Ανάλογα με το περιβάλλον που ζούμε διαμορφώνεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό και η καθημερινή διατροφή μας.

Η προηγούμενη γενιά κατανάλωνε αυστηρά ότι παρήγαγε το χωράφι του γεωργού, ή την στάνη του κτηνοτρόφου.

Κάθε σπιτικό παλιά προσπαθούσε να έχει ένα χωραφάκι να βγάζει καλαμπόκι και έναν χώρο όπου είχε τα ζώα τα οποία εκμεταλλεύοντουσαν με κάθε τρόπο.

Η διατροφή τους λοιπόν ήταν λιτή (χόρτα, γαλακτοκομικά, δημητριακά, όσπρια, λαχανικά, ζυμαρικά, λάδι) ενώ συχνά απουσιάζε το κρέας, η στέρηση του οποίου τότε, μας ώθησε όπως φαίνεται στην ευρεία κατανάλωση του σήμερα.

Το πρωινό μιας κοινής οικογένειας στα χωριά της Καρδίτσας ήταν είτε τραχανά με μπομπότα η πλιγούρι (δημητριακό πλούσιο σε φυτικές ίνες και σύνθετους υδατάνθρακες) πάντα μέτριο σε ποσότητα για να φτάσει για όλα τα παιδιά, οικογένεια.

Το σισίτιο στο σχολείο περιελάμβανε: γάλα από σκονόγαλο, βούτυρο και τριγωνάκι τυρί από κονσέρβες με ψιλό σύρμα). Μετά το 1960 και επειδή τα παιδιά πήγαιναν σχολείο πρωΐ και απόγευμα, το μεσημέρι είχε και συσσίτιο φαγητού (μακαρόνια, πληγούρι, μπακαλιάρο, φασολάδα).

Στο μεσημεριανό φαγητό τους κυριαρχούσε το παραδοσιακό ζυμωτό χωριάτικο ψωμί (καθάρειο ή μπομπότα) ψημένο στη γάστρα με τα ξύλα,στη στόφα ή στο φούρνο.

Από το ροκίσιο – καλαμποκίσιο αλεύρι οι γυναίκες των χωριών της Αργιθέας έφκιαναν ψωμί λειψό, ψωμί ανιβατό και τα περίφημα κραμποκούκια.

Στο τραπέζι δεν έλειπαν ποτέ οι παραδοσιακές χωριάτικες πίτες: κολοκυθόπιτες, γαλατόπιτες, ο πλαστός, ήταν πίτες οι οποίες γίνονται κατά βάση με σταρένιο αλεύρι. Η τραχανόπιτα γίνοταν με στρώση στον πάτο του ταψιού νερουλής ζύμης από μπομπότα και επάνω απλώνονταν μισοβρασμένος γλυκός τραχανάς, ενώ στην κορυφή ‘εβαζαν τσιγαριάδα, λίπα, βούτυρο ή λάδα.

Ο διαδεδομένος πλαστός της Καρδίτσας, η χορταστική αλλά και εύγεστη χορτόπιτα η οποία αλλάζει όνομα και συνταγή από περιοχή σε περιοχή, περιέχει λάπατα, πράσα, τσουκνίδες, άνιθος, φέτα, σε συνδυσμό με ζυμάρι από καλαμποκίσιο αλεύρι. Αν τώρα αυτό συνδυαζόταν με ξυνόγαλο(στα ορεινά χωριά), τότε την κάνανε ταράτσα.

Η διατροφή τόσο των Καρδιτσιωτών αλλά και ιδιαίτερα των αργιθεατών που ασχολούνταν σε μεγάλο βαθμό με την κτηνοτροφία, συμπεριλαμβάνει σε μεγάλες ποσότητες τυροκομικά προϊοντα: το γάλα και τα παράγωγά του (τσαλαφούτι, τυρί, μυζήθρα, βούτυρο, γιαούτι, ξυνόγαλο, κλωτσοτύρι, αρτιμή). Ιδιαίτερη γεύση είχε το τσαλαφούτι που είναι βρασμένο και αλατισμένο γάλα του Αυγούστου όπου ανακατώνεται κάθε μέρα και αφήνεται σε χαμηλές θερμοκρασίες για να γίνει, και να δέσει όπως έλεγαν. Το έβαζαν με κομμάτια τυρί και στον τυρολόγο (τομάρι κατσικίσιο ειδικά επεξεργασμένο και κατασκευασμένο, όπου τό έλεγαν και τουλούμι).

Λίγες και ξεχωριστές ήταν οι στιγμές που έμπαινε το κρέας στην διατροφή των Καρδιτσιωτών και όχι μόνο αλλά γενικότερα από ότι έχω ακούσει της προηγούμενης γενιάς. Το κρέας το τρώγανε σε μεγάλες γιορτές πάσχα, χριστούγεννα αλλά και ξεχωριστές γιορτές του χωριού, της οικογένειας (γάμος, αρραβώνες, γεννητούρια).

Συνήθιζαν δε να λένε: Σπίτι στην Καρδίτσα που δεν έχει γρούνι τα Χριστούγεννα κι αρνί ή κατσίκι το Πάσχα δεν είν’ καλό νοικοκυριό...

Ξεχωριστή διάσταση δίνανε και τα γλυκά που χρησιμοποιούσαμε στην Καρδίτσα, αλλά και που μέχρι σήμερα τα αναπαράγουμε είτε στο σπίτι μας είτε αγοράζονται απέξω!

Το χαρακτηριστικό της φιλοξενίας και ιδιαίτερα στα χωριά της Καρδίτσας, ήταν δυνατό. Δεν υπήρχε νοικοκυρά που να μην φύλαγε (από τα λιανοπαίδια της, κυρίως) ένα γλυκό του κουταλιού για τους περαστικούς ή τους μουσαφηρέους.

Καρύδι, σύκο, κάστανο, κυδώνι, κολοκύθι, κεράσι, κράνο, δαμάσκηνο είναι μερικά από τα παραδοσιακά γλυκά του κουταλιού.

Ξεχωριστή διάσταση δίνανε οι νοικοκυρές στα γλυκά του ταψιού, τα οποία προοριζόντουσαν για ειδικές περιστάσεις.

Κουραμπιέδες, ραβανί, χαλβάς, παντεσπάνι, είναι μερικά ακόμα γλυκά όπου οι γυναίκες τα ετοιμαζουν έως και σήμερα.

Αυτά ήταν μερικά από τα παραδοσιακά φαγητά που έτρωγαν οι γονείς μου αλλά και μια ολόκληρη γενιά που μεγάλωσε σε αντίξοες συνθήκες, τρώγοντας τόσο, όσο αρκούσε για να μεγαλώσουν.

Η λιτή διατροφή που έκαναν τότε οι γόνεις μας αλλά και των παππούδων μας σε συνδυασμό με τα φυσικά προϊόντα που παρήγαγε η φύση φαίνεται να είναι η λύση για την ευφορία του οργανισμού μας αλλά και για την μακροζωία.

Είναι καλό να θυμόμαστε πως έχουμε ξεκινήσει, ώστε να εκτιμούμε το επίπεδο που έχουμε φτάσει, αλλά και να μας θυμίζει ότι δεν χρειαζόμαστε πάρα πολλά για να ζήσουμε, Αρκούνε λίγα και καλά.

Πηγές:

1."Αργιθεάτικη Παραδοσιακή Διατροφή" Εργασία Μένιου Παπαδημητρίου για εκδήλωση του ΚΠΕ Μουζακίου στις 10 Ιουνίου 2011 για το Περιβάλλον και τη Διατροφή.

2.Λαογραφικά Αργιθέας Θεσσαλικών Αγγράφων βιβλίο Σούλας Τόσκα-Κάμπα